Morze Kaspijskie

Morze Kaspijskie jest największym bezodpływowym zbiornikiem wodnym na Ziemi. Zajmuje powierzchnię 371800 km² i jest większe od Niemiec, prawie tak duże jak Japonia i półtora raza większe od pięciu Wielkich Jezior Ameryki Północnej raze wziętych. 2/5 powierzchni Morza Kaspijskiego znajduje się na terytorium Iranu, gdzie nazywane jest Daryã-ye-Khazar. Pozostała część zwie się Kaspijskoje Morie i leży w Rosji. To ogromne jezioro (nie jest bowiem, jak sugerowałaby nazwa, morze) ma 1225 km długości.

Morze Kaspijskie leży w duzej niecce, jego głębokość dochodzi do 1025 m, chociaż w północnym krańcu dno znajduje się na głębokości zaledwie 5 m, Około 2/3 wody Morza Kaspijskiego pochodzi z Wołgi, która zbiera wody z wyżyn rozciągających się na północ od niego. Z Morza Kaspijskiego nie wypływa żadna rzeka. Nie występują też na nim pływy.

Powierzchnia jeziora znajduje się 28,5 m p.p.m. Leży teraz niżej niż na początku dziwiętnastego wieku, kiedy lustro wody znajdowało się 22 m p.p.m. Świadczy to o tym, że jezioro wysycha. Nie jest to spowodowane zmianami klimatycznymi, lecz sziałalnością człowieka; zmieniono bowiem bieg wielu rzeczek, zasilającyhc niegdyś jezioro, a ich wody wykorzystywane są do innych celów, takich jak irygacja.

Zbudowano też tamy, które ograniczają dopływ wody do jeziora. ostatnimi czasy rząd rosyjski rozwałał możliwość zmiany biegy niektórych rzek płynących na Syberii tak, by wpływały one do Wołgi w dolnym biegu zamiast w górnym. To spowodowałoby podniesienie poziomu wód w Wołdze, a w efekcie i w Morzu Kaspijskim, co zapewniłoby więcej wody, potrzebnej do uprawy bawełny.

Około 12 mln lat temu Morze Czarne, Morze Kaspijskie i Morze Aralskie (leżące na północny wschód od Kaspijskiego) tworzyły znacznie większe morze, zwane Tetydzkim. Było ono połączone z Morzem Śródziemnym. Takie połączenie istniało również przez krótki czas około 2 mln lat temu.