Pałac Potala

Potala, warowny pałac dalajlamy, duchownego przywódcy Tybetu, wygląda jakby wyrastał wprost ze wzgórza dominującego nad Lhasą. Odizolowane położenie, imponujące rozmiary oraz złote dachy, wszystko to tworzy niezwykłą, mistyczną atmosferę.

Pałac Potala zdecydowanie góruje nad świętym miastem Lhasa, stolicą Tybetu, położoną na wysokości ponad 3600 metrów nad poziomem morza. Od XVII wieku, przez ponad 300 lat, ten olbrzymi kompleks, pełnił role rezydencji dalajlamy – duchownego i politycznego przywódcy Tybetu. Obecnie pałac, będący labiryntem niezliczonych pokoi, połączonych wieloma drzwiami, korytarzami, schodami i galeriami, ozdobionymi bogato malowidłami i ponad dwustu tysiącami posągów został przekształcony w muzeum. Potala od początku była jednocześnie pałacem, monasterem oraz siedzibą władcy, którym był dalajlama.

Nawet dzisiaj tylko nielicznym cudzoziemcom udaje się zobaczyć Potalę, perłę leżącą na odległym i tajemniczym płaskowyżu tybetańskim. Siedziba bogów stanowi jedną z najbardziej odizolowanych miejscowości na świecie. Można tam dotrzeć tylko pieszo lub na grzbiecie mułów lub osłów trudną drogą. Przed XIX wiekiem trudy wędrówki wśród wysokich gór odstraszały najzagorzalszych podróżników. W 1904 roku Tybet zamknął granice dla obcokrajowców, a w 1951 roku został anektowany przez komunistyczne Chiny, tym samym pojawiły się kolejne bariery utrudniające dotarcie do Potali.

Według szeroko rozpowszechnionej wśród Tybetańczyków legendy, Potala, nazwana tak od świętej góry na południu Indii, powstała w sposób nadprzyrodzony w przeciągu zaledwie jednej nocy. Tybetańczycy uważają, że Potala jest dziełem bogów, a ludzie nigdy nie byliby zdolni wnieść tak wspaniałej budowli.

W rzeczywistości pierwsze zabudowania powstały tam w VII wieku, kiedy Songtsen Gampo, wojowniczy król Tybetu, wybudował pałac na miejscu zwanym Czerwonym Wzgórzem. Pałac miał być darem dla jego narzeczonej, księżniczki Wen Cheng, wysłanej do niego przez cesarza z dynastii Tang. W późniejszym czasie budowla była kilkakrotnie niszczona i ponownie odbudowywana. Natomiast początki pałacu, który możemy dzisiaj podziwiać, sięgają czasów panowania piątego dalajlamy, Lobsang Gyatso (1617-1682).

Budowa pałacu była gigantycznym przedsięwzięciem, w którym uczestniczyło wiele tysięcy ludzi. Na budowę kompleksu zużyto tak ogromne ilości ziemi, że olbrzymi dół, jaki potem powstał, wypełnił się wodą i zamienił w jezioro. W 1648 roku zakończono budowę Białego Pałacu nazwanego tak od bielonych ścian. Natomiast Czerwony Pałac oddano do użytku dopiero 12 lat po śmierci Gyatso, w 1694 roku.

Pałac Potala jest imponująco wysoki, ma 115 m i niezwykle obszerny – jego powierzchnia wynosi 13000m2, ściana biegnąca ze wschodu na zachód ma 400 m długości, a z północy na południe 350 m. Większa część fasady przypominającej plaster miodu jest lśniąco biała, ale część górnego poziomu jest czerwona. W pałacu Potala jest 1000 komnat, które wspierają się na 15000 kolumn. Jest też 10000 ołtarzy i 200000 posągów. Na samym dole część podłogi piwnicznej stanowi czerwonobrązowe naturalne skalne podłoże wzgórza dMar-po-ri. Całość budowli liczącej 13 poziomów zbudowana jest z kamienia i drewna.

Czerwony Pałac stanowił religijne centrum kompleksu. Znajdowały się tam sala zgromadzeń mnichów, rozliczne kaplice i świątynie, biblioteki z buddyjskimi rękopisami, a także złote pagody grzebalne lub stupy, w których wnętrzu przechowywano zabalsamowane ciała kolejnych dalajlamów.

Największą z tych stup, piątego dalajlamy, można obejrzeć w Wielkiej Zachodniej Sali. Wykonana z drzewa sandałowego, wznosząca się na wysokość prawie 17 metrów, pokryta jest czterema tonami złota, które mieni się łagodnym świetle srebrnych łojowych lampek. Jej złotą powierzchnię zdobią liczne diamenty, szafiry i rubiny.

W Białym pałacu znajdowały się pomieszczenia mieszkalne, urzędy, seminarium, a także swojego rodzaju drukarnia. Prasa drukarska, podobnie jak wszystkie inne w tym zdominowanym przez mnichów kraju, była pod kontrolą władz duchownych. W tradycyjnym procesie druku używano ręcznie rzeźbionych drewnianych tabliczek, które odciskano na papierze wytwarzanym z kory lub z wilczego łyka. Te zadrukowane arkusze były następnie zawijane w jedwab i przechowywane w drewnianych pojemnikach.

Nade wszystko Potala była rezydencją dalajlamów, bogów-królów, panujących w Tybecie przez ponad 500 lat, z których każdy miał być reinkarnacja Awalokiteśwary, buddyjskiego uosobienia miłosierdzia. Ostatni żyjący obecnie dalajlama Tenzin Gyatso, czternasty w kolejności, miał zaledwie 16 lat, gdy Tybet padł ofiara najazdu wojsk chińskich, rozpoczynając trwającą do dziś okupację. Sam dalajlama jeszcze przez 9 lat sprawował ograniczoną władzę. W 1959 roku po krwawym stłumieniu przez Chiny powstania Tybetańczyków zbiegł do Indii, razem z wielotysięcznymi rzeszami swych współziomków. Ideologia komunistyczna nie przekonała tradycyjnych i nacjonalistycznie nastawionych mieszkańców Tybetu, którzy nadal uznają duchowe przywództwo dalajlamy. Historyczne centrum Lhasy jest świadkiem częstych demonstracji antychińskich.

W grudniu 1994 roku, Pałac Potala w Lhasie został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego.

• 

• 

• 

• 

• 

•