Katedra Notre Dame w Paryżu

Paryż – katedra Notre Dame – arcydzieło architektury gotyckiej – słynny zabytek

Rozsławiona m.in. dzięki powieści „Katedra Marii Panny w Paryżu” francuskiego pisarza Victora Hugo, stała się jednymznajczęściej odwiedzanych kościołów na świecie, którą rocznie odwiedza około 12 mln. turystów rocznie. Niestety ze względu na fakt w paryskiej katedrze Notre Dame na wskutek pożaru z 15 kwietnia 2019 r wstrzymano zwiedzanie do czasu odbudowy. W czasie jego trwania prezydent Francji Emmanuel Macron zapowiedział zakończenie odbudowy katedry w ciągu 5 lat, ale to nie oznacza zakończenia wszystkich prac restauracyjnych.

Katedra Notre Dame nazywana jest „parafią francuskich dziejów” ,ponieważ większość najważniejszych wydarzeń z historii Francji zaczynała się lub kończyła w jej murach.

Historia

Początki kościoła sięgają XII wieku kiedy biskup Paryża Maurice de Sully zachwycony gotycką świątynią postanowił wybudować katedrę godną królów poświęconą Matce Bożej w samym sercu Paryża. Wspierany przez monarchę zatrudnił architekta, którego tożsamość do dziś nie jest nam znana. Budowla wymagała wyburzenia rozmaitych domostw w sąsiedztwie oraz dwóch istniejących kościołów. W czerwcu 1163 roku został wmurowany kamień węgielny w obecności papieża Aleksandra III. Budowa katedry Notre Dame zajęła prawie 200 lat. Pierwsza uroczysta msza odprawiona przez biskupa de Sully odbyła się podczas poświęcenia ołtarza w 1182 roku za panowania króla Filipa II. Blisko 150 lat przed zakończeniem budowy, biskup de Sully zmarł. Na początku konstrukcja dachu oraz ścian kościoła była stosunkowo ciężka i masywna co ograniczało rozmiar okien i wizję śp. biskupa na naturalną ilość wpadającego światła do katedry. Jednak w 1220 roku powiększono okna dzięki wykorzystaniu układu przecinających się żeber do podparcia konstrukcji.

Jean de Chelles – pierwszy znany architekt katedry Notre Dame, który w 1240 roku ukończył budowę nawy a później dwóch zachodnich wież i rozpoczął prace nad elewacjami transeptu, które kontynuował Pierre de Montreuil. Architekt de Montreuil nadzorował instalację nowych większych okien oraz trzech rozet. Po 1300 roku architektem został Jean Ravy, który dokonał ostatecznych poprawek nadając budowli gracji i lekkości. Podczas rewolucji francuskiej katedra Notre Dame została poważnie zniszczona.

Wnętrze katedry Notre Dame

Katedra Notre Dame posiada oryginalną konstrukcję sklepienia z naprzemianlegle rozłożonych trójkątów. Notre Dame ma 130 m długości, 48 m szerokości i 35 m wysokości w swoim najwyższym punkcie sklepienia.

Nawa główna katedry posiada sześciodzielne sklepienie krzyżowo-żebrowe a ściany składają się z trzech kondygnacji. To właśnie w nawie głównej zmieniono okna na większe by rozjaśnić katedrę.

Fasada

Budowę fasady zachodniej rozpoczęto w 1200 roku przez trzeciego z kolei architekta pod nadzorem de Sully. W późniejszym czasie kontynuowana była przez czwartego architekta w czasie kadencji biskupa Williama z Avergue. Fasadę katedry tworzą dwie wieże na których szczyt prowadzi 387 stopni schodów.

Fasada ma 41 metrów szerokości, 43 metry wysokości do podstawy wież oraz 63 metry do ich szczytów. Pionowe mury fasady pną się na szczyty wież wznosząc je ku niebu, symbolizują boskość budowli. Cała kompozycja opiera się na kwadracie – symbolu przestrzeni stworzonej i ograniczonej oraz kontrastującym okręgiem, który symbolizuje nieskończoność i jest idealną figurą pozbawioną początku oraz końca. Północna wieża została ukończona w latach 40 XIII wieku natomiast południowa w latach 50.

Najniższą kondygnację fasady stanowią trzy portale, środkowy przedstawiający scenę Sądu Ostatecznego jest niewiele wyższy i szerszy od pozostałych. Po prawej stronie znajduje się portal św. Anny natomiast po lewej stronie wpisany w trójkątny szczyt znajduje się portal maryjny. W fasadzie widnieje galeria królewska, rząd rzeźb charakterystyczny dla gotyckich katedr francuskich. Na galerii królów znajduje się sylwetka Maryi z dzieciątkiem stojąca w otoczeniu aniołów. Prawie 10 metrowa rozeta stanowi aureole, której centrum pokrywa się z głową Maryi. Oś fasady akcentowana jest figurami biblijnymi, postaciami cechującymi się cnotą i czystością natomiast na osi zdwojonych okien po obu stronach znajdują się posągi Adama i Ewy. Najwyższy poziom tworzą szczyty wież, których przypory są niejako wchłaniane przez ścianę parteru. We wnękach znajdujących się na wysokości portali umieszczone są 4 figury.

Organy

Katedra posiada organy główne oraz chórowe. Historia organów głównych katedry Notre Dame sięga 1357 roku. Z pierwotnego instrumentu nic się nie zachowało. Natomiast chórowe zostały wybudowane w 1969 r.

Dzwony

Przed początkiem rewolucji francuskiej kościół posiadał łącznie 20 dzwonów. Od 1856 r wieża północna zyskała cztery nowe dzwony. Zestaw 10 dzwonów wisi w dwóch zachodnich wieżach Notre Dame od 2013 r.

Dzwon Emanuel

Uznany za najbardziej melodyjny dzwon we Francji. Ma najniższą tonację z zestawu dzwonów Notre Dame. Jego szacowana waga wynosi 13 ton. Jest jedynym dzwonem, który przetrwał do dziś. Usłyszeć go można tylko w największe święta oraz przy specjalnych okazjach.

Notre Dame de Paris

Zwiedzanie

Wstęp do katedry jest bezpłatny, jednak zwiedzanie aktualnie jest niemożliwe. Za opłatą można również zwiedzić wieże, skarbiec oraz kryptę archeologiczną

Ciekawostki

Podczas rewolucji francuskiej zamknięto katedrę przeznaczając ją na magazyn spożywczy. Przechowywano w niej m.in. wino. Był to ciężki czas dla świątyni, która niszczała i odchodziła w zapomnienie. Kościół katolicki odzyskał katedrę za panowania Napoleona. Jednak stan budynku był opłakany. Zniszczone elementy katedry maskowano tkaninami umieszczanymi na filarach i ścianach.

Plac przed katedrą Notre Dame w 2006 roku został nazwany placem Jana Pawła II.

Relikwie chrześcijańskie

Korona cierniowa bez cierni wystawiana była w katedrze Notre Dame na widok publiczny w każdy pierwszy piątek miesiąca a szczególna adoracja odbywała się w Wielki Piątek. Korona znalazła się w Paryżu za sprawą króla Francji, który nakazał wybudować dla cennej relikwii specjalny, okazały budynek : Sainte-Chapelle czyli Świętą Kaplicę.

Pożar katedry Notre Dame w Paryżu

Pożar katedry Notre Dame miał miejsce 15 kwietnia 2019 roku około godziny 19. Podczas trwających prac remontowych na terenie katedry o godz. 18 pojawiły się pierwsze sygnały o wybuchu pożaru. Znalezienie ognia zajęło ok. 40 min. Płomienie objęły dach budynku oraz znajdującą się za nim wieżę z dzwonnicą. Z pożarem walczyło około czterystu strażaków a akcje ratunkową zakończoną około godz. 4 nad ranem. Świątynia częściowo spłonęła i doznała wielu uszkodzeń. Dach doszczętnie spłonął a znajdująca się za nim dziewiętnastowieczna sygnaturka uległa zawaleniu. Zniszczeniu uległy także fragmenty sklepienia w nawie głównej, niektóre witraże oraz XIX-wieczna iglica katedry. Część zabytków uległa zniszczeniu, jednak z płonącego kościoła zostały wyniesione najważniejsze z nich, m.in. korona cierniowa, trzynastowieczna tunika króla Ludwika IX Świętego oraz część zabytkowych kielichów.