Bazylika Mariacka w Gdańsku

Wizytówka miasta zachwyca swym ogromem, nie bez powodu nazywana Koroną Gdańska. Pełni funkcję kościoła katolickiego i ewangelickiego. W 1992 roku stała się archidiecezją . Kościół mariacki można zwiedzać przez cały rok, tylko nie w czasie Mszy św. oraz innych liturgii i uroczystości kościelnych szczególnie w okresie od czerwca do sierpnia.

Bazylika Mariacka – historia

Świętopełek

W miejscu dzisiejszej bazyliki miał znajdować się pierwszy mniejszy drewniany kościół, jak legenda głosi kazał go wybudować Książe pomorski Świętopełek. Poświęcił go imieniem Najświętszej Maryi Panny, aby upamiętnić zmarłą matkę.

Budowa Bazyliki Mariackiej

Świątynię budowano etapami przez 159 lat. Bazylika Mariacka rozpoczęła budowę w 1343 roku. Kamień węgielny pod jego budowę położono 25 marca w uroczystość Zwiastowania Pańskiego, 18 lat później ukończono budowę dziewięcioprzęsłowego korpusu świątyni, której nawa główna miała obecne wymiary. Za sprawą Krzyżaków wieża była tylko do wysokości dachu, ponieważ nie pozwolili oni by jakikolwiek budynek w mieście był wyższy od wieży ich zamku, dopiero w 1466 roku po usunięciu krzyżaków zrealizowano podwyższenie wieży do dzisiejszych rozmiarów. Ostatnią cegłę położono 28 lipca w 1502 roku o godz. 16:00 w sklepieniach, kończąc tym samym półtorawiekową historię budowy kościoła. Król Jan III Sobieski ufundował kaplicę nazwaną później Królewską. Tuż przed wojną Gdańscy konserwatorzy zdemontowali część zabytków stanowiących wystrój wnętrza kościoła. Wiele z nich wywieziono poza granice miasta. Wskutek wojny kościół mariacki uległ poważnemu zniszczeniu. Dach głównej wieży został zerwany, wieża uszkodzona i wewnątrz wypalona. Sześć dużych dzwonów spadło i rozbiło się, siedem bocznych wieżyczek oraz dwie sygnaturki zostały spalone. Dach nad całością świątyni zapadł się całkowicie i zaburzył swym ciężarem sklepienia. Wewnętrzne bogate urządzenia uległy poważnej dewastacji.

Odbudowa Bazyliki Mariackiej

Prace nad odbudową świątyni rozpoczęto w 1952 roku, po uprzednim zabezpieczeniu świątyni. Sklepienia zrekonstruowano według dawnych wzorów, wykonano dach o konstrukcji stalowej. W bazylice mariackiej za pośrednictwem kurii Biskupia Gdańska podjęto dalsze prace nad jej rekonstrukcją. Urządzono wnętrze, zamontowano drzwi, ułożono zniszczoną posadzkę oraz wstawiono okna. Trzy lata później wikariusz kapitulny diecezji Gdańskiej ks. Jan Cymanowski 17 listopada dokonał aktu poświęcenia kościoła NMP oraz po niemal 400 latach od ostatniego nabożeństwa katolickiego odprawił w nim pierwszą mszę. Gdańska świątynia mariacka 20 listopada 1965 roku poprzez Pawła VI podniesiona została do godności Bazyliki Mniejszej. W latach 2017-2020 realizowano remont dzięki któremu kościół mariacki odzyskał pierwotne piękno.

Kościół Mariacki w Gdańsku

Ogrom Bazyliki

Konkatedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny to największy kościół w Gdańsku a na świecie największa ceglana świątynia. Bazylika ma długość 105,2 m, szerokość w transepcie 66,2 m a kubatura wynosi 155 000 m³ . Duża przestrzeń robi niezwykłe wrażenie samymi rozmiarami naw, regularnością białych filarów i sklepień gwiaździstych, sieciowych oraz kryształowych. Bazylika Mariacka może pomieścić co najmniej 20 tys. ludzi.

Wnętrze i zabytki

Światło do wnętrza świątyni wpada przez 37 ogromnych okien o różnej wielkości a dzięki umieszczeniu przypór między nimi uzyskano duże przestrzenie w których urządzono 29 kaplic.

Kaplica św. Anny

Znajduje się w niej późnogotycki dwu metrowy posąg przedstawiający piękną Madonnę Gdańska z około 1420 roku.

Kaplica św. Rajnolda

W przywieżowej kaplicy znajduje się Pieta, gotycka rzeźba wykonana na przełomie XIV i XV wieku, przedstawiająca figurę Marii trzymającej na kolanach martwe ciało Jezusa zdjęte z krzyża. Jest to dzieło reprezentujące piękny styl plastyki gotyckiej, należy do grup rzeźb ukazujących ciało Chrystusa w układzie „horyzontalnym” znanych w kulturze środkowoeuropejskiej.

Prezbiterium

Nakryte jest sklepieniem gwiaździstym, na łączeniach żeber widnieją herby Polski, Krakowa oraz biskupa Iwo Odrowąża – fundatora pierwszej świątyni mariackiej. Natomiast w przyściennych wnękach ustawiono posągi proroków. Ściany zdobione są polichromiami Jana Matejki. Równie ciekawym elementem wystroju w bazylice są stalle, znajdujące się po obu stronach prezbiterium, które Fabian Möller ozdobił płaskorzeźbami ze scenami z życia Chrystusa i Maryi. Zakończone jest absydą, którą oddziela od pozostałej części kościoła balustrada z dwiema ażurowymi bramkami.

Ołtarz

Wielki złocony ołtarz główny dedykowany Marii jest poliptykiem z lat 1511-1517, wykonany przez Michała z Augsburga i jego warsztat. Składa się z korpusu ustawionego na predelli oraz trzech par skrzydeł – jednej rzeźbionej i dwóch malowanych. Dzieło waży trzy tony i ma pięć metrów wysokości.

Zegar astronomiczny

Od ponad pięciuset lat zegar astronomiczny zdobi północną nawę poprzeczną kościoła będąc jednocześnie dziełem sztuki i zabytkiem średniowiecznej techniki o wysokości ponad 14 m. Jest najcenniejszym tego typu zabytkiem w Europie. Przy zegarze można usłyszeć opowieść o krzywdzie jego twórcy – Jana Duringera z Torunia oraz o klątwie ciążącej na próbujących go naprawić. Obudowa zegarka jest dębowa natomiast rzeźby wykonane są z lipy. Składa się z trzech części : kalendarium, planetarium i teatru figur oraz 6 niezależnych mechanizmów. Od 1554 roku zegar był już nieczynny i popadł w zapomnienie. Pod koniec II wojny światowej został zdemontowany, z czego znalazły się wszystkie tarcze, 70% zewnętrznej obudowy i powróciło do kościoła, 16 marca stanął na swoje miejsce. Zrekonstruowano szereg rzeźb. Obecnie trwają prace nad przywróceniem zegara do stanu czynności.

Teatr figur

W dolnej kondygnacji umieszczono dwunastu apostołów oraz śmierć z kosą. Wyżej czterech apostołów. Nad całością znajduje się Adam i Ewa, którzy wydzwaniają kwadranse i godziny. Oprócz godzin wskazuje także dni, miesiące, lata, świętych kalendarzowych, fazy księżyca, pozycje Słońca i Księżyca wśród znaków Zodiaku i wiele innych.

Planetarium

Znajduje się w nim tarcza zegarowa , znaki zodiaku oraz dwie małe tarcze do pokazywania faz księżyca. Na górze po obu stronach są dwa otwory zamykane drzwiczkami, w których ukazują się sceny Zwiastowania i Pokłonu Trzech Króli.

Kalendarium

Umieszczono w nim m.in. dane dotyczące roku, kalendarz zawiera wykaz świętych i wskazówki liturgiczne dotyczące pierwszeństwa dni liturgicznych. Kalendarium otaczają cztery postacie, pełniące określone funkcje oraz symbolizujące upływ czasu.

Wieża

Warto pokusić się o wejście na 82 metrową wieżę, dzieło architektury w kościele mariackim. Jest jednym z największych budynków w Gdańsku i stanowi punkt widokowy z którego widać rozległą panoramę miasta. Wieża odgrywała dawniej ważną rolę, znajdowało się w niej specjalne pomieszczenie dla dzwonników, którzy dzwonili na Anioł Pański, dawali sygnał do otwarcia i zamknięcia bram miasta, rozpoczęcia i zakończenia pracy, sygnalizowali pożary, wojnę itp. Pełniła jednocześnie rolę latarni morskiej będąc punktem orientacyjnym dla statków zmierzających do portu w Gdańsku. Atrakcją wieży widokowej poza widokami ze szczytu jest również droga do niego. Możemy zobaczyć wielkie kilkutonowe dzwony z bardzo bliska. Druga 69 metrowa budowla przeznaczona jest na dzwonnicę kościelną.

Jan Paweł II

Bazylikę Mariacką w Gdańsku 11 czerwca 1987 roku odwiedził ojciec święty Jan Paweł II spotykając się m.in. z chorymi oraz służbą zdrowia.