Jest jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc w polskich Tatrach. Gromadzi tłumy turystów, którzy zaczęli tu przybywać już na początku XIX wieku. Położone w Dolinie Rybiego Potoku na wysokości 1395 m n.p.m. w polodowcowym zagłębieniu, od północnej strony zamknięte jest wałem morenowym.
Morskie Oko Zwane wcześniej przez górali „Biały Staw”. Pierwotna nazwa Morskiego Oka jest tłumaczeniem z języka niemieckiego „Meeresaugen” , mówili tak niemieccy osadnicy ze Spiszu. Morskie Oko jest największym (ok. 35 ha) i jednym z najbardziej znanych jezior tatrzańskich. W sezonie nad Morskim Okiem liczba turystów wynosi nawet kilkanaście tysięcy. Morskie Oko nazywane również jako Rybie Jezioro lub Rybi Staw z uwagi na fakt, że należy do nielicznych zarybionych w sposób naturalny jezior tatrzańskich. Morskie Oko ma wiele górskich opowiadań i legend. Urok Morskiego Oka inspirował dzieła wielu artystów, malarzy a także muzyków.
Historia
Władysław IV Waza w 1637 roku nadał sołtystwo białczańskie z prawem do użytkowania pastwisk przy Morskim Oku Wojciechowi Nowobilskiemu. Dopiero w 1824 roku Morskie Oko stało się własnością prywatną, gdy dobra zakopiańskie wraz z Doliną Rybiego Potoku od władz austriackich zakupił Emanuel Homolacs. W 2020 roku minęło 118 lat od zakończenia sporu polsko-węgierskiego o Morskie Oko, najpoważniejszego sporu między Polską a Węgrami. Początki zatargu o Morskie Oko sięgają XVI wieku. Za sprawą Władysława Zamoyskiego w 1933 roku Morskie Oko stało się własnością państwa. Dla turystyki Morskie Oko zostało odkryte na początku XIX wieku. Drogę nazwano na cześć profesora prawa Oswalda Balzera, za którego sprawą jezioro jest polskie. Droga prowadzi z Zakopanego na Morskie Oko, dojazd zajmuje około 40 minut. Skończono ją budować w 1902 roku. Udoskonalona na przełomie lat 50 i 60 XX wieku, w późniejszych latach była remontowana w celu usunięcia powstałych obsuwisk.
Charakterystyka
Dolina Rybiego Potoku jest dostępna dla turystów, idąc po wytyczonym w niej szlaku dojdziemy do schroniska i Morskiego Oka. Morskie Oko znajduje się w górnych partiach Doliny Rybiego Potoku stanowiącej część walnej Doliny Białki u stóp Mięguszowieckich Szczytów na wysokości 1395 m n.p.m. Wypełnia utworzoną przez lodowce misę skalną. Morskie Oko ma powierzchnię 34,93 ha, długość 862 m, szerokość 568m, najgłębsze miejsce osiąga 50,8 m. Woda jest barwy zielonej, a jej przejrzystość została oceniona przez badaczy 11 do 14 m. Występują wyraźnie oddzielone warstwy wody oznaczające szybką zmianę temperatury wraz ze wzrostem głębokości. Nad Morskim Okiem możemy zobaczyć wodospad tworzący się z Czarnostawiańskiego Potoku, który wypływa z Czarnego Stawu pod Rysami , drugiego dużego jeziora znajdującego się powyżej Morskiego Oka po stronie południowej w Dolinie Rybiego Potoku. Morskie Oko zasila również Mnichowy Potok, tworzący podwójny wodospad. Ze stawu wypływa Rybi Potok, który w dalszym biegu łączy się z Białą Wodą tworząc Białkę. Do jeziora wpada także kilka cieków okresowych m.in. z Szerokiego i Marchwicznego Żlebu. Wokół jeziora możemy zobaczyć piękny krajobraz składający się ze skalnych ścian. Po lewej stronie pojawiają się prześwity na Dolinę Białej Wody, możemy zobaczyć Grań Żabich, dalej na pd.wsch. Niżne Rysy i Rysy. W kierunku południowym Żabi Koń, Żabia Turnia Mięguszowiecka i Wołowa Turnia następnie Mięguszowieckie Szczyty i wiele innych. Widoczna jest też charakterystyczna sylwetka Mnicha oraz ciemna ściana Kazalnicy.
Morskie Oko – szlak
Aby dojść nad Morskie Oko możemy dobrać trasę według naszych preferencji. Dostępne są trzy szlaki o różnej długości, różniące się barwami. Możemy wyróżnić : szlak czerwony , szlak zielony, szlak żółty oraz szlak niebieski.
Turyści najchętniej poruszają się czerwonym szlakiem. Asfaltowa droga wijąca się między górami, posiada w czterech miejscach przejście na skrót. Trasa mierzy około 9 kilometrów a czas przejścia to około 2 godziny i 30 min.
Po szlaku niebieskim przez Świstówkę Roztocką do Doliny Pięciu Stawów Polskich w okresie od 1 grudnia do 15 maja nie przejdziemy.
Palenica Białczańska – polana w Tatrach wysokich do której prowadzi droga Oswalda Balzera, którą mogą poruszać się jedynie bryczki konne, stanowi punkt końcowy dla ruchu zmotoryzowanego. Na Palenicy Białczańskiej mieści się najliczniej uczęszczane wejście do Tatrzańskiego Parku Narodowego.
Ciekawe miejsca po drodze do Morskiego Oka
Wodogrzmoty Mickiewicza
Malownicze wodospady w Tatrach Wysokich. Nazwane wodogrzmotami z racji huku jaki powoduje spadająca nimi woda, zwłaszcza po dużych opadach. Utworzone z trzech większych i kilku mniejszych naturalnych wodospadów na potoku Roztoka wypływającym z Wielkiego Stawu, Doliny Pięciu Stawów Polskich.
Polany Włosienica
Jest to pozostałość parkingu funkcjonującego do lat 80 XX wieku. Miejsce odpoczynku jak i końcowa trasa zaprzęgów konnych, którymi możemy dojechać w to miejsce aż od Palenicy Białczańskiej.
Mięguszowieckie Szczyty
Trzy potężne szczyty na granicy polsko-słowackiej.
Mięguszowiecki Szczyt ma 2438 m, jest to drugi najwyższy szczyt Polski.
Schronisko nad Morskim Okiem
Pierwsze schronisko nad Morskim Okiem zostało wybudowane w 1827 roku przez Emanuela Homolacsa. W 1865 roku stare schronisko spłonęło.
Towarzystwo Tatrzańskie dopiero w 1874 roku rozpoczęło budowę kolejnego schroniska. W kolejnych latach rozbudowywano schronisko, postawiono obok drugi budynek przeznaczony na wozownie, a w roku 1898 spłonęło. Po pożarze budynek wozowni przejął rolę schroniska i pełni ją do dziś.
Obecne nowe schronisko wybudowano w 1908 roku, jest jednym z najpopularniejszych obiektów noclegowych wybieranym przez ludzi w Tatrach. Z tarasu schroniska możemy podziwiać Morskie Oko.
W 1997 roku schronisko odwiedził papież Jan Paweł II.
Znad Morskiego Oka
Morskie Oko jest również punktem startu do rozpoczęcia innej trasy. Warto przejść wokół staw, jest to piękny spacer i godzinna wycieczka dookoła Morskiego Oka.
Znad Morskiego oka warto wybrać się m.in. :
- Czarnego Stawu pod Rysami
- Najwyższe góry Polskich Tatr – Rysy
- Przełęcz pod Chłopkiem
- Doliny Pięciu Stawów Polskich przez Szpiglasową Przełęcz lub Świstówkę Roztocką
- Nad Czarny Staw
- Do Tatrzańskiego Parku Narodowego
Inspiracja
Morskie Oko było inspiracją dla wielu artystów, jego urok dawał natchnienie zarówno malarzom jak i poetom czy muzykom. Powstało również wiele opowiadań.
Najbardziej znany wiersz pt. „Strzelec” Teofila Lenartowicza, uważany za jedno z pierwszych przedstawień Morskiego Oka. Równie znany poemat o tatrach „Tatry w dwudziestu czterech obrazach (…)” Bogusza Stęczyńskiego.
Wygrana w procesie o przyznanie Polsce Morskiego Oka została uczczona przez Ludwika Solskiego słowami śpiewanymi pod melodię Mazurka Dąbrowskiego oraz przez wiersz Kazimierza Przerwę-Tetmajera.
Pozostaw swój ślad