Bardejov

Zwany z polska Bardiowem, to jedno z najpiękniejszych miast europejskich. Nie na próżno bajkowa wręcz bardiowska starówka została wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO.

Bardejov leży w północnej części Pogórza Ondawskiego nad rzeką Topla. Jest węzłem komunikacyjnym, tu kończy się linia kolejowa z Preszowa, tu rozwidlają się drogi do Żyliny, Koszyc i Rzeszowa. Jak na warunki słowackie jest spore, ponad 33 tys. mieszkańców.

Średniowieczna osada wraz z całym Górnym Szaryszem została włączona w XI wieku do Węgier. W końcu XIII wieku osiedlili się tu, jak w wielu węgierskich miastach, niemieccy osadnicy. Nazywali je Bartfeld. Dzięki położeniu na szlaku z Bałkanów do Polski i na Ruś, miasto było ważnym ośrodkiem rzemiosła i handlu. To właśnie kupcy bardiowscy sprzedawali do Polski najlepszego węgrzyna, czyli wino z Tokaju. Bogacąca się Bártfa (węgierska nazwa miasta) zostało w 1367 r. wolnym miastem królewskim. Aby bronić swych przywilejów, pięć wolnych miast królewskich wschodniej Słowacji, Lewocza, Bardiów, Sabinów, Preszów i Koszyce utworzyły własną organizację, Pentapolitanę.

Ale były też gorsze chwile. W 1402 r. miasto złupiło wojsko polskie podczas wojny z Węgrami. Osiem lat później pod Bardejovem Polacy wspomagani przez Krzyżaków (!) pokonali dowodzone przez… Polaka wojska węgierskie. W 1430 r. miasto napadli husyci. Później niszczyły je wojny Węgrów z Austrią i Turkami.

Renesans to szczyt rozwoju Bardiowa. Właśnie z tego czasu pochodzi malownicza Starówka. Ale już w następnym wieku zaczął się upadek. W 1679 r. wybuchła epidemia, rok później strawił je pożar.

W XVIII w. Zaczęła się kariera miasta jako uzdrowiska, dzięki wykorzystaniu źródeł mineralnych. I miasto powoli się rozwijało, także dzięki temu, że obie gigantyczne operacje dukielskie podczas obu wojen światowych toczyły się kilkadziesiąt kilometrów na wschód. W latach pięćdziesiątych zaczęto odbudowywać Starówkę, ogłosiwszy ją wcześniej rezerwatem miejskim dla powstrzymania dzikiej zabudowy. Ukoronowaniem tej pracy było wpisane na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2000 roku.

Najważniejszym zabytkiem jest gotycka bazylika św. Idziego (Egidia). Wewnątrz można podziwiać 11 drewnianych ołtarzy gotyckich. Z wieży widać całe miasto. Na środku otoczonego cudownymi gotyckimi kamieniczkami rynku stoi gotycko-renesansowy ratusz. Są niewielkie, co świadczy, że mieszkańcy Bardejova, choć byli zamożni, znali proporcje i nie budowali kamienic wielkich, jak w Krakowie,czy choćby niedalekich Koszycach. W Bardiowie są też najlepiej zachowane na Słowacji mury obronne z dwiema bramami, basztami i barbakanem.

Kilka kilometrów od miasta znajduje się uzdrowisko Bardejovské Kúpele i skansen prezentujący starą wielką zabudowę Szarysza, zachodniosłowackiej krainy, w której leży miasto.

• 

• 

• 

•