Chimney Rock

W środku łagodnie pofalowanej prerii nagle strzela w górę piramida, z której wystaje skalna iglica. Skalny Komin, bo tak się po naszemu nazywa Chimney Rock to jedno z najbardziej znanych miejsc na Dzikim Zachodzie.

Ale nie w Polsce. U nas jest znacznie mniej znana niż Monument Valley, skalne łuki czy choćby Wieża Diabła. Skalny Komin leży w zachodniej części stanu Nebraska, w hrabstwie Morrill, w pobliżu doliny rzeki North Platte. Przez cały XIX wiek służył jako punkt orientacyjny dla trzech historycznych amerykańskich dróg: Szlaku Kalifornijskiego, Szlaku Oregońskiego i Szlaku Mormonów, które w Nebrasce zbiegały się w jedną drogę. Gdy z drogi widać było charakterystyczna piramidę z iglicą, to znaczy, że już niedługo Góry Skaliste. Bo choć to jeszcze Wielkie Równiny, to już nie takie równe, a na horyzoncie już majaczą góry.

Skalny Komin nie jest wysoki, zaledwie 1288 metrów nad poziom morza, ale za to sama góra, piramida z iglicą, wznoszą się 91 metrów ponad poziom terenu. Może sformułowanie iglica jest na wyrost. Nie jest zbyt wysoka. Ot, komin. Ale nie trzeba wielkiej wyobraźni, by w tej iglicy zobaczyć skierowaną do góry dłoń. A jeszcze do niedawna Skalny Komin był wyższy i jako żywo przypominał złożoną do przysięgi dłoń polskiego żołnierza. Ale w charakterystyczne tylko dla Polaków dwa wyciągnięte skalne palce w 1990 roku uderzył piorun i się rozpadły. Scena ta została sfilmowana przez turystę.

Odkrywcą Skalnego Komina jest kupiec Joshua Pilcher, który w 1827 roku jechał w Góry Skaliste, by handlować z traperami polującymi na zwierzęta futerkowe. On to opisał charakterystyczną skałę. Ale faktycznym odkrywcą był Robert Stuart, agent Kompanii Północno-Zachodniej, monopolisty w handlu futrami na dużą skalę. W 1813 roku Stuart górę tylko zobaczył, ale nie zaprzątał sobie nią głowy; spieszył się do bossów, by im złożyć raport o postępach w opanowaniu handlu futrami nad Pacyfikiem i w górach. Góra stała się natomiast bardzo popularna pod koniec XIX wieku, kiedy to, po pokonaniu Indian, na Zachód masowo ruszyli osadnicy. Nebraska była wówczas przedmurzem białego człowieka, gdy w pobliskich Górach Skalistych wciąż trwały walki, zwłaszcza z wojowniczymi Dakotami. Wcześniej w tym stanie mieszkali Arapahowie, Czejenowie, Dakotowie czy Kiowa. Plemiona zmieniały się, w miarę wypierania na zachód plemion ze wschodniego wybrzeża przez Europejczyków, Holendrów, Szwedów, a zwłaszcza Anglików i Francuzów.

Dla geologa Skalny Komin to pozostałość wulkanu. Iglica to zamieniony w skałę kanał lawowy, a wulkaniczny stożek w ciągu milionów lat rozsypał się.

Chimney Rock jest stanowym pomnikiem przyrody podległym Służbie Parków Narodowych (NPS) jako tzw. Narodowe Miejsce Historyczne, ale także sąsiadujące z trzema narodowymi szlakami (także administrowanymi przez służbę). Nie zajmuje dużo miejsca, zaledwie 83 akry (33,5 hektara). Nebraska uczciła górę, umieszczając ją wraz z wozem osadników na swojej stanowej ćwierćdolarówce (pamiątkowej monecie).

To nie jedyny amerykański Chimney Rock. Drugi jest w Północnej Karolinie, ale jest znacznie mniej efektowny niż ten z Nebraski.